Alles over een borderline-persoonlijkheidsstoornis 

Als je een borderline-persoonlijkheidsstoornis hebt, heb je last van sterke wisselingen in je stemming, gedachten en gedrag. Hieronder vind je meer informatie over borderline. Ook lees je wat je kunt doen als je een borderline-persoonlijkheidsstoornis hebt.  Heb je een vraag? Neem dan (anoniem) contact met ons op.

Snel naar:

Wat is een borderline-persoonlijkheidsstoornis?

Een borderline persoonlijkheidsstoornis is een psychische aandoening die invloed heeft op hoe iemand zich voelt, denkt en zich gedraagt. Een borderline-persoonlijkheidsstoornis noemen we ook wel borderline, BPS of een emotieregulatiestoornis. Niet iedereen met borderline is hetzelfde. Het kan zich op verschillende manieren laten zien en de een heeft er meer last van dan de ander.

Mensen met borderline hebben snelle veranderingen in hun stemming. Soms zijn ze blij, dan opeens verdrietig of boos. Vaak vinden ze het lastig om deze emoties onder controle te houden. Ze kunnen bijvoorbeeld opeens heftig reageren op een kleine gebeurtenis. Maar er zijn ook mensen met borderline die hun emoties niet op die manier aan anderen laten zien. Ze zijn stiller, maar voelen wel een innerlijke strijd van emoties.

Ook zijn de relaties bij mensen met borderline vaak instabiel. Dit terwijl ze juist heel graag hechte relaties willen. Vaak zijn ze bang dat mensen hen gaan verlaten. Ze voelen zich snel afgewezen. Daarnaast kunnen ze heel snel teleurgesteld raken en boos worden als anderen niet aan hun hoge verwachtingen voldoen. Dit kan ervoor zorgen dat relaties heel intens zijn, maar ook kort kunnen duren.

Mensen met borderline doen ook vaak iets zonder er goed over na te denken. Ze houden geen rekening met de gevolgen. Ze geven bijvoorbeeld plotseling veel geld uit, veranderen snel van baan of maken misbruik van alcohol of drugs.

Ook hebben mensen met borderline vaak problemen met hun identiteit. Ze hebben een instabiel, negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Ze vinden het moeilijk om te weten wie ze zijn en wat ze willen in het leven.

Zelfmoordgedachten en zelfbeschadiging komen ook voor bij borderline.

Een borderline-persoonlijkheidsstoornis kan voor moeilijkheden zorgen in het dagelijks leven. Voor diegene zelf en voor de omgeving. Wel zijn er manieren om er goed mee om te gaan. Hieronder lees je daar meer over.

Welke symptomen horen bij borderline?

Of iemand borderline heeft, is moeilijk vast te stellen. Er zijn veel symptomen. Hoeveel last iemand van de symptomen heeft, verschilt per persoon.

Als je minimaal vijf van deze symptomen bij jezelf of een ander herkent, kan er sprake zijn van borderline: 

• Je bent impulsief. Je stort je in nieuwe relaties, projecten of verandert plotseling van baan.  Zonder na te denken over de gevolgen. Bij impulsiviteit hoort ook dat je het moeilijk vindt om jezelf te beheersen. Dat kan zorgen voor wisselende seksuele contacten, het uitgeven van te veel geld, misbruik maken van alcohol en drugs, roekeloos rijden of eetbuien. 
• Je bent heel bang om in de steek gelaten te worden. Je probeert ervoor te zorgen dat dit niet gebeurt.  
• Je hebt heftige relaties met anderen, maar deze zijn meestal niet stabiel. Je denkt zwart-wit: of iemand is geweldig, of iemand is waardeloos. Je mening kan in een korte tijd helemaal veranderen. 
• Je hebt steeds een ander zelfbeeld. De ene keer ben je heel blij met jezelf en de andere keer juist helemaal niet.  
• Op gebeurtenissen reageer je met sterk wisselende stemmingen of buien. Daardoor word je heel somber, prikkelbaar of angstig. Dit duurt meestal een paar uur, en bijna nooit langer dan een paar dagen. 
• Je voelt je de hele tijd leeg van binnen.   
• Je kunt enorm boos worden, terwijl dat niet past bij de situatie. Ook lost het niets op. Soms kun je je boosheid niet onder controle houden. Dan krijg je een driftbui of je hebt een vechtpartij.  
• Als je gespannen raakt, kun je ook last krijgen van paranoia of achtervolgingswaan. Je denkt dat iemand je volgt of bedreigt. Dit is tijdelijk en gaat weer voorbij. 
• Je dissocieert. Dat betekent dat jij je hoofd afscheidt van wat er met jou of om jou heen gebeurt. Je krijgt het gevoel er niet meer bij te zijn. Soms weet je ook niet meer precies wat er gebeurd is. 
• Je hebt een poging gedaan tot zelfdoding, daarmee gedreigd, of jezelf verwond. 

Wat zijn de oorzaken van borderline?

Een borderline-persoonlijkheidsstoornis kan ontstaan door biologische factoren (erfelijke aanleg) en omgevingsfactoren. Vaak komt het door een combinatie van deze twee.

Biologische factoren 

Als iemand in je familie borderline heeft, is de kans groter dat je ook borderline hebt. Als je er aanleg voor hebt, kan het zijn dat de hersenen prikkels anders verwerken. Hierdoor denken, voelen en reageren mensen met borderline anders dan mensen zonder borderline.

Omgevingsfactoren 

Vervelende ervaringen of gebeurtenissen die je hebt meegemaakt spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van borderline. Voorbeelden hiervan zijn lichamelijke mishandeling, seksueel misbruik, emotioneel misbruik, gepest zijn, verlies van personen die belangrijk voor je zijn of als je bent opgegroeid met ouders met psychische problemen. 

Wat kun je zelf doen bij borderline?

• Zorg ervoor dat je genoeg weet over borderline. Lees en leer zoveel mogelijk. Inzicht is goed voor jezelf en helpt je bij het uitleggen aan anderen.
• Bespreek borderline met de mensen om je heen. Als je borderline hebt, kun je ruzies krijgen met de mensen die belangrijk voor je zijn. Als je met je vrienden en familie praat, kun je uitleggen waarom dat gebeurt. En hoe zij jou kunnen helpen.  
• Zorg goed voor jezelf. Dat is belangrijk. Probeer genoeg te slapen, zorg voor weinig stress en een vast ritme in je dag. 
• Houd een dagboek bij. Schrijf je gevoelens en gedachten op in een dagboek. Dit kan je helpen om patronen in je gedrag en emoties te herkennen.
• Bespreek borderline met je behandelaar. Een behandelaar en een behandeling waar je je fijn bij voelt, kunnen helpen bij het verminderen van je klachten. Het kan gebeuren dat de behandelaar een andere therapie voorschrijft dan jij zou willen. Overleg wat je fijn vindt. 

Telefonische hulp, mail, chat en lotgenotencontact 

• Mentaal Vitaal Infolijn: stel (anoniem) je vraag per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. De deskundige medewerkers van onze infolijn zitten voor je klaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00. We kunnen je ook (gratis) terugbellen. Neem contact met ons op. 
• Stichting Borderline: organiseert lotgenotencontact en geeft advies. 

Welke behandelingen bij borderline zijn er?

Lang werd gedacht dat borderline onbehandelbaar is. Maar als je leert omgaan met de stoornis, kunnen je symptomen sterk verminderen. Ook kan het zijn dat je volledig van een persoonlijkheidsstoornis herstelt. 

Er zijn verschillende soorten behandelingen. Iedere soort behandeling heeft een eigen doel.  

Psychologische behandelingen 

Er zijn een aantal psychologische behandelingen die goed werken. Met een psychologische behandeling leer je meer over je gedachten, gedrag en het gedrag van anderen.

• Dialectische gedragstherapie: In deze therapie werk je aan een andere manier van denken. Je leert om je gedrag en gedachtes te veranderen als ze je leven moeilijker maken. Ook leer je om te gaan met problemen en heftige emoties. 
• Mentalization Based Treatment (MBT): In deze therapie leer je je eigen gedrag en dat van anderen te begrijpen. Je kijkt naar verklaringen vanuit gevoelens en gedachtes die erachter liggen. 
• Schematherapie: Als je vastzit in dezelfde patronen of steeds dezelfde fouten maakt, kan schematherapie uitkomst bieden. Schema’s zijn patronen of manieren van denken die in de weg zitten. Door je eigen schema’s helder te krijgen, krijg je meer inzicht in jezelf. Je ziet in waarom je bepaald gedrag laat zien, en hoe je dit kan veranderen. 
• Transference-Focused Psychotherapy (TFP): Dit is een langdurige en intensieve therapie. Je leert jouw intense emoties te beleven en te uiten. 
• Acceptance and Commitment Therapy (ACT): Deze therapie leert je om op een andere manier naar je gedachten en gevoelens te kijken. ACT helpt je om de gedachten en emoties die je hebt te accepteren, in plaats van ertegen te vechten.
• Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis (VERS): Deze groepstraining helpt je om oplopende emoties te herkennen en te begrijpen. Ook leer je hoe je met oplopende emoties om kunt gaan. Veel ggz-instellingen bieden deze groepstraining aan, meestal in combinatie met individuele behandeling.

Sociaalpsychiatrische behandeling om de symptomen te verminderen  

De symptomen van borderline kunnen verminderen met sociaalpsychiatrische begeleiding. Dat betekent dat je leert hoe je met borderline kunt leven. Deze begeleiding is er ook voor familie of vrienden. Deze begeleiding kan ook samen met de psychologische behandelingen gegeven worden.  

Medicijnen 

Er is geen medicijn speciaal tegen borderline. Er zijn wel medicijnen die je klachten kunnen verminderen. Die medicijnen krijg je niet zomaar. Dit overleg je met een arts.

Een combinatie van therapie en medicijnen

Soms werkt de psychologische behandeling beter als je ook medicijnen slikt. Je krijgt het dan allebei.