Digitale balans: hoe blijf je mentaal gezond met digitale media? 

Je komt thuis van werk of school. Je hebt de hele dag achter je laptop gewerkt om een bepaalde taak af te maken. Je hebt last van hoofdpijn en voelt je gestrest. Je besluit om even rustig aan te doen door een filmpje op te zetten. Je raakt afgeleid door je telefoon die om de minuut af gaat. Je hebt meerdere nieuwe berichten. Je hebt geen zin om te antwoorden. En je raakt er nog meer gestrest van. Herkenbaar? 

We gebruiken bijna allemaal digitale media in ons leven. Digitale media zijn schermen zoals je smartphone, laptop, tv of tablet. Het gebruik van digitale media kan invloed hebben op je (mentale) gezondheid. Als je mentaal gezond wilt worden of blijven, dan is het belangrijk dat je digitaal in balans bent.  

Voel je je mentaal niet zo goed door het gebruik van digitale media? Of wil je weten wat je kunt doen om mentaal gezond te blijven in combinatie met jouw digitale media gebruik? Dan is het belangrijk om de tekst hieronder verder te lezen en zelf met je digitale balans aan de slag te gaan. We leggen je uit wat een digitale balans is en hoe je (mentaal) gezond blijft.  

Digitale balans: wat betekent dat?  

Digitale balans gaat over het vinden van een manier om digitale media te gebruiken, waarbij je je goed en gezond voelt.  

Voor een digitale balans zijn twee dingen belangrijk. Ten eerste is de tijd belangrijk, dus hoe lang je achter een beeldscherm zit. Maar ook waarvoor je het gebruikt heeft invloed op je digitale balans. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je digitale media gebruikt voor school of werk, of om met anderen te praten. 

Hoe weet je of je digitaal in balans bent? 

Je weet dat je digitaal in balans bent, wanneer je je goed en gezond voelt. Wat een goede digitale balans is, verschilt per persoon.  

Als je je afvraagt of je digitaal in balans bent, is het belangrijk om na te denken over je eigen gezondheid. Je kunt vragen stellen als ‘Slaap ik wel voldoende?’ of ‘Voel ik me (mentaal) goed?’. Wanneer je ‘nee’ antwoordt op deze vragen, komt dit misschien wel doordat je (te veel) digitale media gebruikt. Het is dan uit balans.  

Door over je digitale media gebruik na te denken en dit aan te passen, verbeter je je (mentale) gezondheid. Als je digitale media op de juiste manier gebruikt, haal je het beste uit jezelf en blijf je (mentaal) gezond.  

Het digitale balans model helpt je om digitaal in balans te blijven 

Het digitale balans model helpt je om na te denken over een gezonde balans. Met en zonder digitale media. Het model beschrijft wat er nodig is voor een mentaal, sociaal en lichamelijk gezond leven.  

Per onderdeel vertellen we je wat het betekent. Ook leggen we uit hoe digitale media je daarbij kan helpen en waar je op moet letten.  

Mentaal gezond 

Wanneer je mentaal gezond bent, heb je genoeg tijd om te ontspannen maar ook in te spannen.  

Door te ontspannen geef je je lichaam rust en de mogelijkheid om jezelf weer op te laden. Een film of serie kijken of een luisterboek opzetten zijn voorbeelden van ontspannen. Hiervoor gebruik je digitale media. Maar ook offline activiteiten helpen je om te ontspannen. Voorbeelden hiervan zijn een rondje wandelen of een uurtje buiten op een bankje zitten.  

Aan de andere kant is het ook goed om jezelf te blijven ontwikkelen. Door je in te spannen ontwikkelen je spieren en hersenen zich. Met digitale media kun je je inspannen. Denk bijvoorbeeld aan het schrijven van een verslag, het lezen van een nieuwsbericht of het spelen van een uitdagende game. Met offline activiteiten kun je je ook inspannen. Denk bijvoorbeeld aan een instrument spelen of een nieuwe sport doen.  

Digitale media helpen je om te ontspannen en je in te spannen. Maar het kan je ook afleiden wanneer je juist probeert te ontspannen of in te spannen. Het eist vaak je aandacht door notificaties (lichtje, pop-up, geluidje) die verschijnen.  

Het is goed om jezelf af te vragen wat je fijne manieren van inspannen en ontspannen vindt. Zijn dit online of offline activiteiten? Wat helpt jou om je mentaal goed te voelen? 

Sociaal gezond 

Wanneer je sociaal gezond bent, heb je goede relaties met anderen maar ook genoeg tijd voor jezelf. Digitale media geeft je de mogelijkheid om relaties op te bouwen en te onderhouden met anderen. Of je kunt even een filmpje kijken, waardoor je tijd voor jezelf neemt.  

Maar aan de andere kant kunnen digitale media er ook voor zorgen dat je minder sociaal gezond bent. Je kunt je er bijvoorbeeld alleen door voelen, omdat je op sociale media ziet dat anderen leuke activiteiten doen. Of je raakt er misschien wel overprikkeld van.  

Lichamelijk gezond 

Wanneer je lichamelijk gezond bent, heb je een goede balans tussen slaap, bewegen en stilzitten. Digitale media helpen hierbij. Denk bijvoorbeeld aan je stappenteller of aan de Wandel-App Ommetje waardoor je meer in beweging komt. Of de apps en smarthorloges waarmee je je slaap bijhoudt.  

Aan de andere kant kan het soms ook tegen je werken. Je werkt bijvoorbeeld veel achter je laptop, waardoor het niet lukt om een wandelpauze te nemen. Of je ervaart veel stress als je de hele tijd bezig bent met je slaap of het aantal stappen die je zet.  

Tips: hoe zorg je voor een goede digitale balans?  

Hieronder geven we een aantal tips die je helpen om je digitale balans te verbeteren.  

1. Doe de zelftest op de site van digitale balans

Deze zelftest geeft je inzicht in jouw situatie. Daarnaast geeft de zelftest je persoonlijke tips over hoe je digitaal in balans kunt zijn. Ook vind je op de site van digitale balans en op de site van GAMENinfo meer informatie over digitale balans.  

2. Bedenk voor jezelf wat de voor- en nadelen zijn van digitale media 

Digitale media hebben voordelen en nadelen. Een voordeel kan zijn dat je contact hebt met anderen. Een nadeel kan zijn dat je afgeleid raakt door digitale media. Zijn de nadelen groter dan de voordelen? Dan is je digitale balans misschien niet zo goed. Bedenk wat je daaraan kunt doen.  

3. Houd twee weken bij hoeveel je digitale media gebruikt 

Houd bij hoeveel tijd je digitale media gebruikt. Zowel privé als voor school of je werk. Als je veel tijd digitale media gebruikt, betekent dit niet gelijk dat je een slechte digitale balans hebt. Dit verschilt per persoon. Het is daarom belangrijk om te bedenken of je hier zelf tevreden mee bent.  

4. Zorg dat je weekschema in balans is 

Bedenk voor jezelf hoeveel tijd je nodig hebt voor slaap, school, werk, sport, sociale contacten en tijd voor jezelf. Per dag plan je je tijd in. Zo zie je hoeveel tijd je hebt voor het gebruik van digitale media. En welke rol digitale media daarin speelt. Merk je dat je te veel tijd kwijt bent aan digitale media? Pas dan je weekschema aan.  

5. Blokkeer tijdelijk apps 

Met een App Blocker kun je makkelijk apps tijdelijk blokkeren. Dat betekent dat je zo’n app tijdelijk niet kunt gebruiken. En dat die app je dus niet kan afleiden als je bijvoorbeeld wilt studeren. Of als je aan het werk bent.