Alles over een postpartum (postnatale) depressie

Sommige vrouwen (of partners) ontwikkelen na de bevalling of na het verlies van hun kindje een depressie. We noemen een depressie na de zwangerschap een postpartum depressie. Het staat ook wel bekend als een postnatale depressie of zwangerschapsdepressie.

Als je een postpartum depressie hebt, voel je je vaak somber, verdrietig, leeg en heb je nergens meer zin in. Hierdoor is het lastig om je oudertaken te vervullen of je dagelijkse dingen te doen. Hieronder lees je meer over wat een postpartum (postnatale) depressie is. We vertellen je meer over de symptomen, wat je zelf kunt doen en de behandelingen bij een postpartum depressie. Heb je een vraag? Neem dan contact met ons op.

Snel naar:

Hoeveel mensen hebben een postpartum (postnatale) depressie?

Uit cijfers van het Trimbos-instituut blijkt dat 11% van de nieuwe moeders te maken krijgt met een depressie voor, tijdens of na de zwangerschap. Zo’n 10% van de pas bevallen vrouwen in Nederland krijgt een depressie na de bevalling. Bij 9% van de gevallen zijn de klachten al aanwezig voordat het kindje geboren is. Voor een postpartum depressie hoef je je niet te schamen. Het komt vaker voor. Je hoeft je er niet schuldig over te voelen.

Welke symptomen horen bij een postpartum (postnatale) depressie?

Veel kenmerken van een postpartum depressie lijken er misschien bij te horen als je nog niet zo lang geleden bevallen bent. In de eerste 10 dagen na de bevalling hebben veel vrouwen kraamtranen en huildagen. Dit noemen we ook wel babyblues. Je bent misschien wel bezorgd over of je het allemaal wel goed hebt gedaan. Dit kan erbij horen. Je hormoonhuishouding speelt ook een rol: het ‘ontzwangeren’ kan wel 9 maanden of langer duren. Ook kun je moe zijn. Vaak komt dit door slaaptekort.

Maar bij een postpartum depressie worden je klachten zo erg dat het niet meer lukt om je oudertaken te vervullen of te functioneren.

De symptomen van een postpartum depressie zijn meestal dezelfde klachten als bij een depressie. Het verschil is dat een postpartum depressie te maken heeft met de zwangerschap of de bevalling.

Veelvoorkomende depressieklachten zijn:

• Je voelt je somber en hebt nergens zin in
• Je voelt je heel erg moe
• Je bent niet blij met de baby
• Je bent overbezorgd
• Je voelt je waardeloos en niet geschikt als ouder
• Je bent snel geprikkeld en huilt heel veel
• Je hebt moeite met concentreren en vergeet dingen
• Je voelt je machteloos, wanhopig en angstig
• Je slaapt slecht
• Je eet te veel of juist te weinig

Herken je de genoemde symptomen? Dan kun je een postpartum (postnatale) depressie hebben. Maak de zelftest depressie op onze website. De uitkomst van de depressietest is geen diagnose. Maar het kan wel een eerste aanwijzing geven dat er sprake is van depressieve klachten.

Postpartum depressie bij partners

We denken bij een postpartum depressie minder snel aan de partners. Maar ook de partner kan tijdens de zwangerschap of na de bevalling een depressie ontwikkelen. Uit steeds meer onderzoek komt naar voren dat wereldwijd 5 tot 10% van de partners een depressie krijgt of heeft rondom de geboorte van een kind. Vaak hebben partners dezelfde depressieklachten als moeders met een postpartum depressie.

Verschil man-vrouw bij een depressie

Bij mannen ziet een depressie er meestal anders uit dan bij vrouwen. Veel mannen zeggen minder snel dat ze somber of verdrietig zijn. Ze uiten zich vaker gefrustreerd, boos of prikkelbaar. Ook zijn mannen over het algemeen eerder geneigd zich in het werk te storten, meer alcohol te drinken of snel geprikkeld te raken.

Hoe ontstaat een postpartum (postnatale) depressie?

Wanneer kan een postpartum depressie ontstaan?

• Tijdens de zwangerschap
• Na de bevalling
• Als je een miskraam hebt gehad
• Als je een abortus hebt gehad
• Als je je kindje bent verloren rondom of kort na de geboorte

Wat zijn de oorzaken van een postpartum (postnatale) depressie?

De factoren hieronder spelen vaak een rol bij het ontstaan van een postpartum depressie.

Biologische factoren

• Voor een deel is een postpartum depressie erfelijk. Vrouwen bij wie depressie in de familie voorkomt, lopen een groter risico.
• Wanneer je te maken hebt met veel lichamelijke of emotionele vermoeidheid, kan dit het risico op het ontwikkelen van een depressie vergroten.
• Andere lichamelijke factoren zijn: veranderingen in je hormoonbalans, een verstoorde schildklierwerking en verstoring van je vitaminen-mineralenbalans (met name tekort aan de vitamines B6 en B12, zink en ijzer).

Sociale factoren

• Je hebt meer kans op een depressie als je een heftige gebeurtenis meemaakt, zoals ziekte of verlies van je kindje. Maar ook de bevalling en de geboorte van een kind zijn levensgebeurtenissen.
• De kans op depressie wordt nog groter als meerdere heftige gebeurtenissen in dezelfde tijd gebeuren. Denk aan een verhuizing, of het overlijden van iemand waar je van houdt.
• Relatieproblemen of een partner die je weinig steun geeft tijdens de zwangerschap, de bevalling en de kraamdagen, vergroten de kans op depressie.
• Soms heeft een depressie te maken met onverwerkte ervaringen uit het verleden.

Psychische factoren

• Ook persoonlijke eigenschappen tellen mee. Als je hoge verwachtingen hebt van het moederschap en veel van jezelf verwacht, ben je gevoeliger voor een postpartum depressie. Zo’n hoge verwachting is bijvoorbeeld dat je denkt dat de zorg voor je kind vanzelf gaat. Dat je je “natuurlijke moedergevoelens” maar hoeft te volgen. De werkelijkheid kan erg tegenvallen. Bijvoorbeeld als je kind veel huilt of vaak ziek is. Daar kun je niets aan doen en toch heb je het idee dat het door jou komt. Het past allemaal niet in het verwachte sprookje in je hoofd.
• Een moeilijk verlopende zwangerschap, een medische ingreep tijdens de bevalling of het moeten achterlaten van je kindje in het ziekenhuis, kunnen zorgen voor een postpartum depressie.
• Onderzoek laat zien dat vrouwen die slecht ‘nee’ kunnen zeggen en moeilijk over hun gevoelens praten, een grotere kans hebben op een postpartum depressie.

De perfecte moeder

Vrouwen vinden vaak dat ze perfecte, lieve en gelukkige moeders moeten zijn. Moeder zijn is “het mooiste dat er is”. Een baby “moet de moeder wel gelukkig maken”. Dat hoeft natuurlijk niet altijd het geval te zijn. Daar komt bij dat veel vrouwen niet alleen moeder zijn, maar ook andere taken hebben. Bijvoorbeeld voor het huishouden en het gezin zorgen, een goede partner willen zijn en de taken op werk. Als dat niet zonder problemen gaat, hebben ze het gevoel tekort te schieten of overbelast te raken.

Wat kun je zelf doen bij een postpartum (postnatale) depressie?

• De eerste stap is toegeven en accepteren dat er iets aan de hand is. Neem je gevoelens, klachten en symptomen serieus. Accepteer dat je je op dit moment niet voelt zoals je zou willen.
• Lees en leer zoveel mogelijk over een postpartum depressie. Je depressie begrijpen helpt je bij je bij het beter worden. Bij Memam kun je een webinar volgen om meer te weten te komen over je depressie en andere psychische klachten door de zwangerschap.
• Praat erover. Het is belangrijk je gevoelens en zorgen met anderen te delen. Praten lucht op en het zorgt ervoor dat je je klachten beter begrijpt. Praat met iemand bij wie je je op je gemak voelt. Praten met anderen die ook psychische klachten ervaren door de zwangerschap kan ook helpen. Dit kan bijvoorbeeld bij Memam. Een (anoniem) gesprek met één van de medewerkers van Mentaal Vitaal is ook een optie. Je kunt ons (anoniem) bellen, chatten of mailen. Neem contact op.
• Lees ervaringsverhalen van anderen. Dat laat zien dat je niet de enige bent en het helpt je om je eigen situatie beter te begrijpen. Ook leer je hoe anderen ermee omgaan. Bij How About Mom lees je ervaringsverhalen van vrouwen die een postpartum (postnatale) depressie hebben meegemaakt.
• Schrijf het van je af. Als je praten lastig vindt, kan het je helpen om je problemen op te schrijven. Bijvoorbeeld in een dagboek of een brief.
• Sta jezelf fouten toe. Wees niet te streng voor jezelf. Vallen en opstaan hoort er vaak bij.
• Laat je partner ook zorgen. Zo belast je jezelf minder en werk je samen aan de band met elkaar.
• Neem tijd en rust voor jezelf, met en zonder je kind.
• Gebruik een app. Loss is een gratis app voor als je je kindje verloren bent tijdens de zwangerschap, rond de geboorte of kort daarna.
• GGZ-instellingen door het hele land organiseren cursussen voor moeders met depressieklachten of een postpartum depressie. Ook verloskundigen, gynaecologen, kraamzorg en jeugdgezondheidszorg helpen je op weg.
• Zoek hulp. Gaan de klachten niet over of worden ze erger? Neem dan contact op met een hulpverlener, zoals je huisarts of een jeugdarts bij het consultatiebureau. Hoe eerder je herstelt, hoe beter. Een postpartum depressie is goed te behandelen.

Ervaringsverhalen van vrouwen met een postpartum (postnatale) depressie

Welke behandelingen zijn er bij een postpartum (postnatale) depressie?

Het verschilt hoe lang een postpartum depressie duurt. Als je geen behandeling krijgt, duurt de depressie gemiddeld vier tot zes maanden. Soms duurt het jaren. Gelukkig hoeft dat niet, want de depressie is meestal goed te behandelen. Hieronder lees je welke behandelingen er zijn om te herstellen van een postpartum depressie.

Gesprekken met psycholoog of een praktijkondersteuner

Tijdens gesprekken met een psycholoog leer je hoe je negatieve gedachten en gedrag om kunt zetten in positieve gedachten en gedrag. Ook leer je bepaalde situaties anders aan te pakken. Gesprekken met een psycholoog helpen meestal goed. Veel mensen gaan zich beter voelen. Zij krijgen een betere band met hun kind en hun partner.

Gesprekken kunnen ook plaatsvinden met de praktijkondersteuner in je huisartsenpraktijk die gespecialiseerd is in psychische klachten (POH-GGZ).

Medicijnen

Antidepressiva

Bij een ernstige depressie kan de arts antidepressiva voorschrijven. Bij meer dan de helft van de vrouwen vermindert de depressie. Dit resultaat merk je zo’n vier tot zes weken nadat je bent gestart met slikken van de medicijnen. Je omgeving ziet het vaak al eerder. Voor een goed resultaat is het belangrijk dat je de medicijnen zeker vier tot zes maanden gebruikt.

Belangrijk: overleg altijd met je arts

Antidepressiva hebben verschillende bijwerkingen. Overleg daarom met je arts welk middel het beste bij je past. Hij of zij weet ook of je de medicijnen kunt combineren met borstvoeding. Dat is bij elk medicijn weer anders. Bijwerkingen verdwijnen of worden na een tijdje minder heftig.

Zomaar stoppen met antidepressiva mag niet. Je kunt last krijgen van vervelende klachten (ontwenningsverschijnselen). Daarom is het belangrijk dit te bespreken met je arts.

Slaapmiddelen

Soms schrijft je arts tijdelijk kalmerings- of slaapmiddelen voor. Deze middelen werken wel direct. Ze helpen tegen slapeloosheid, angst, spanning en onrust. Je mag ze niet te lang slikken, meestal een paar weken. De arts weet welke medicijnen geen invloed  hebben op de borstvoeding. Je mag nooit zelf met slaapmiddelen beginnen of stoppen.

Extra vitaminen en mineralen

Als de oorzaak van de depressie of depressieve klachten lichamelijk is, kan je (huis)arts vitaminen of mineralen voorschrijven.

Herhaling van een postpartum depressie voorkomen

Zo’n 60% van de vrouwen die een postpartum depressie hebben meegemaakt, krijgt bij een volgende zwangerschap opnieuw last van de klachten. Deze tips voor tijdens de zwangerschap en na de bevallingen helpen je om de kans te verkleinen:

• Zorg voor goede en gevarieerde voeding.
• Neem veel rust en spreek duidelijke kraambezoektijden af
• Stel ingrijpende veranderingen uit, zoals het beginnen van een nieuwe studie of verhuizen.