Iemand in mijn omgeving beschadigt zichzelf
Beschadigt iemand in jouw directe omgeving zichzelf? Of heb je er een vermoeden van? In beide gevallen ben je misschien wel bezorgd, verdrietig of voel je je machteloos. Je wilt helpen, maar hoe?
Hieronder lees je tips hoe je zelfbeschadiging bij een ander kunt herkennen en hoe je diegene het beste kan helpen. Heb je vragen? Neem dan (anoniem) contact met ons op.
Snel naar:
Hoe herken je zelfbeschadiging bij een ander?
Vaak schamen mensen zich voor hun zelfbeschadiging. Met als gevolg dat ze het proberen te verbergen. Toch kun je enkele signalen herkennen.
Misschien merk je wel lichamelijke signalen. Iemand heeft bijvoorbeeld krassen, brandwonden of kneuzingen, waarvoor geen verklaring is. Meestal zie je die op armen, benen en de buik.
Ook kunnen psychologische signalen je opvallen. Je merkt bijvoorbeeld veranderingen in de stemming of prestaties op school of werk. Of je ziet dat iemand interesse en plezier in activiteiten verliest die eerder wel plezier gaven. Ook valt het je misschien wel op dat iemand minder bereikbaar is en veel afspraken afzegt.
Verder kun je zelfbeschadiging herkennen aan bepaald gedrag dat bedoeld is om anderen niks te laten merken. Bijvoorbeeld door kleding zo te dragen dat je het niet ziet, zoals lange mouwen of broeken met warm weer. Of door situaties te vermijden, denk aan zwemmen of gym. Ook kan iemand zich terugtrekken of voorwerpen verstoppen om niet aan anderen te laten merken dat ze zichzelf beschadigen.
Lees meer over signalen bij zelfbeschadiging op de website van Samen in mijn schoenen >
Wees wel voorzichtig in het herkennen van signalen. De beschadigingen kunnen namelijk ook andere oorzaken hebben. Zoals een ongeluk of mishandeling.
Ga daarom het gesprek hierover aan met de ander. Geef aan dat je je zorgen maakt en vertel welke signalen je opvallen. Zo geef je iemand ruimte om hierover te vertellen, zonder dat je er zelf conclusies aan geeft.
Hoe help ik iemand te stoppen met zelfbeschadiging?
- Informeer jezelf over zelfbeschadiging. Misschien weet je al iets over zelfbeschadiging, maar het kan ook helemaal nieuw voor je zijn. Het is goed om meer te weten te komen over dit onderwerp. Zo begrijp je de ander beter en kun je er makkelijker over beginnen (zie volgende stap). Je kunt op verschillende manieren goede informatie krijgen over zelfbeschadiging. Bijvoorbeeld door contact met ons op te nemen, of door informatie op deze pagina over zelfbeschadiging te lezen. De websites van Stichting Zelfbeschadiging en Samen in mijn schoenen geven ook informatie over zelfbeschadiging.
- Praat erover. Erover praten is de volgende stap om iemand te helpen bij het stoppen met zelfbeschadiging. Veel mensen die zichzelf beschadigen schamen zich ervoor of ze voelen zich onbegrepen. Hierdoor kan het zijn dat iemand er niet over wil praten of zegt dat er geen probleem is. Het helpt je in dat geval om je goed voor te bereiden op het gesprek.
Bedenk van tevoren wat je wilt zeggen en wat het doel is van het gesprek. Verder is het belangrijk om een rustig moment uit te kiezen. Begin bijvoorbeeld geen gesprek op het moment dat je er zelf erg verdrietig of boos over bent. Kies voor een moment dat voor jullie allebei goed is. Tijdens het gesprek is het belangrijk dat je niet oordeelt, de tijd neemt, luistert en zorgt voor vertrouwen. Vertel ook dat je er voor diegene wilt zijn. Zo voelt de ander de ruimte om er ook op latere momenten op terug te komen.
Ook al wil je dat de zelfbeschadiging bij de ander meteen stopt, raden we aan om dit niet als eerste doel te zien. Vraag in het eerste gesprek vooral naar wat er aan de hand is. “Hoe voel je je?” en “Wat is de reden dat je jezelf pijn doet?” zijn vragen die je kunt stellen.
In de gesprekken erna kun je voorzichtig ingaan op het stoppen met zelfbeschadiging. Vraag wat iemand nodig heeft. Geef ook beide je grenzen aan. Dit betekent dat jullie bespreken waar wel en niet hulp bij kan worden gegeven.
Het is goed om erover te blijven praten. Het gebeurt soms dat iemand zegt al gestopt zijn, terwijl dit niet zo is. Blijf met elkaar in gesprek. Zonder oordeel en door eerlijke vragen te stellen.
- Moedig professionele hulp aan. Het is belangrijk dat iemand die zichzelf beschadigt professionele hulp zoekt om de onderliggende oorzaak aan te pakken en manieren te vinden om ermee om te gaan. Stel bijvoorbeeld voor om een afspraak te maken bij de huisarts. Of ga mee naar een behandelsessie als diegene dat fijn vindt.
- Wees geduldig. Het stoppen met zelfbeschadiging is een proces dat voor iedereen anders is. Blijf geduldig en steun de ander, zelfs – en vooral – als er tegenslagen zijn.
- Zorg goed voor jezelf. Het is goed om een ander te helpen, maar het is ook belangrijk dat je goed voor jezelf blijft zorgen. Geef je eigen grenzen aan en maak tijd vrij voor ontspanning.
- Meld je aan voor een naastenbijeenkomst. De Stichting Zelfbeschadiging organiseert twee keer per jaar naastenbijeenkomsten waar je informatie krijgt over hoe je iemand kunt helpen en ervaringen kunt uitwisselen met andere naasten.
Hulplijnen wanneer je te maken hebt met zelfbeschadiging
Bij de hulplijnen hieronder kun je terecht voor informatie, advies en een luisterend oor.
- Mentaal Vitaal: Neem (anoniem) contact op per telefoon (0900-1994), chat of mail. Deskundige medewerkers van onze infolijn zitten voor je klaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00.
- Stichting Zelfbeschadiging: Contact opnemen kan op maandag en vrijdag via telefoonnummer 030-2311473. Of je kunt mailen naar stichting@zelfbeschadiging.nl.