Alles over een antisociale-persoonlijkheidsstoornis

Iemand die een antisociale-persoonlijkheidsstoornis (ASP) heeft, heeft wisselende stemmingen. Het denken, voelen en gedrag zijn niet te voorspellen. Mensen met ASP houden weinig rekening met anderen. En als ze iets willen, moet het snel gebeuren. Relaties met anderen zijn hierdoor vaak niet stabiel. Hieronder lees je meer over wat een antisociale-persoonlijkheidsstoornis is, de symptomen en hoe je ermee om kunt gaan.

Snel naar:

Wat is een antisociale-persoonlijkheidsstoornis?

Een antisociale-persoonlijkheidsstoornis behoort tot de groep persoonlijkheidsstoornissen.

Als je een antisociale-persoonlijkheidsstoornis hebt, vind je het moeilijk om rekening te houden met de gevoelens en wensen van anderen. Je begrijpt niet zo goed hoe anderen zich voelen. Je voelt je bijvoorbeeld niet schuldig als je iemand pijn doet.

Ook vind je het lastig om regels en normen op te volgen. Bijvoorbeeld op school of op het werk. Of in de omgang met anderen. Agressie, conflicten, liegen, bedriegen, manipulatie en illegale activiteiten komen dan ook vaak voor.

Hoeveel mensen hebben een antisociale-persoonlijkheidsstoornis?

De schatting is dat 2 tot 3% van de volwassenen in westerse landen een ASP heeft. Meer mannen dan vrouwen hebben ASP. Vooral in de leeftijd van 18 tot 34 jaar komt het voor. 

Welke symptomen horen bij een antisociale-persoonlijkheidsstoornis?

Weinig rekening houden met anderen is een belangrijk kenmerk van ASP. Om de diagnose te krijgen, moet je minimaal 18 jaar zijn. Ook heb je minstens drie van de volgende symptomen: 

• Je begaat veel wetsovertredingen
• Je bedriegt anderen voor eigen voordeel of plezier
• Je hebt moeite met plannen of vooruitkijken
• Je bent regelmatig betrokken bij vechtpartijen en geweld
• Je bent onverschillig over eigen veiligheid of die van anderen
• Je hebt moeite met het houden van een baan of nakomen van financiële verplichtingen
• Je hebt geen spijt na kwetsen, mishandeling of diefstal

Kinderen met ASP

Voordat een kind 15 is, wijst het gedrag vaak al richting ASP. Voorbeelden van typisch gedrag vanaf een jaar of 8 zijn pesten, vechten, mishandelen, stelen, inbraken plegen, spijbelen en liegen.

Wat zijn de oorzaken van een antisociale-persoonlijkheidsstoornis?

We weten nog maar weinig over de oorzaken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Wel is duidelijk dat verschillende factoren een rol spelen bij de ontwikkeling ervan.

Biologische factoren

• De stoornis is voor een deel erfelijk. Dus als het in je familie voorkomt, is de kans groter dat jij het ook krijgt.
• Ook lijkt het erop dat de persoonlijkheidsstoornis samengaat met hersenafwijkingen.

Verder hebben de volgende jonge kinderen een grotere kans op een antisociale persoonlijkheidsstoornis:

• opvliegende, impulsieve kinderen
• hyperactieve kinderen
• kinderen met een lagere intelligentie
• kinderen met een gedragsstoornis

Sociale factoren en omgevingsfactoren

Ook opvoeding en persoonlijke omstandigheden in je jeugd zijn van invloed op het ontwikkelen van een antisociale-persoonlijkheidsstoornis.

• Opvoeding: als je tijdens je opvoeding weinig liefde of bescherming krijgt, wordt de kans op ASP groter. Ook harde straffen, of ouders die niet goed op je letten, vergroten die kans.
• Opgroeien en omgeving: als je in een groep zit met antisociale kinderen krijg je later vaker ASP. Ook als je opgroeit in armoede, in een ongezonde omgeving, of in een criminele buurt.
• Een negatieve spiraal: als je je afreageert op andere kinderen, word je vaker afgewezen. Daardoor ontwikkel je je afwijkend: ook dat vergroot je kans op ASP.

Wat kun je zelf doen bij een antisociale-persoonlijkheidsstoornis?

Als je een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebt, vind je vaak zelf dat je niets mankeert. Maar je omgeving geeft andere signalen. Accepteren en toegeven dat je een probleem hebt, is daarom een belangrijke eerste stap. Met de adviezen op deze pagina kom je verder.

• Lees en leer zoveel mogelijk over de antisociale persoonlijkheidsstoornis. Zorg dat je genoeg te weten komt. Zo krijg je inzicht in de stoornis en praat je er gemakkelijker over met anderen.
• Praat erover. Vrienden, familie en hulpverleners kunnen je helpen. Overleg met elkaar hoe je samen met ASP omgaat.

Hulp via telefoon, mail of chat

• Mentaal Vitaal Infolijn: stel (anoniem) je vraag per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. De deskundige medewerkers van onze infolijn zitten voor je klaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00. We kunnen je ook (gratis) terugbellen. Neem contact met ons op.
• Er zijn ook hulporganisaties waar je terecht kunt buiten onze werktijden. Zo kun je altijd je verhaal kwijt of je vraag stellen.

Welke behandelingen zijn er bij een antisociale-persoonlijkheidsstoornis?

Het lijkt erop dat antisociale persoonlijkheidsstoornis niet te genezen is. Maar met psychotherapie kunnen sommige symptomen wel verminderen.

Minimaal een jaar intensieve psychotherapie

Intensieve behandelingen over een lange periode (meer dan een jaar) lijken beter te werken dan korte behandelingen. Ook het zorgen voor structuur in de dag plus aandacht voor motivatie en therapietrouw, hebben een positief effect.

Medicijnen? Alleen voor andere klachten

Alleen als iemand naast de antisociale persoonlijkheidsstoornis ook last heeft van bijvoorbeeld depressie of angst, heeft het zin om medicijnen te slikken.