Alles over een bipolaire stoornis

Een bipolaire stoornis herken je aan heftige gevoelens die een tijd aanhouden. De ene keer voel je je heel erg energiek en vrolijk. En de andere keer heel depressief. Hieronder lees je er meer over.  

Snel naar:

Wat is een bipolaire stoornis? 

Vroeger werd een bipolaire stoornis een manisch-depressieve stoornis genoemd. Omdat deze twee dingen (manie en depressie) elkaar afwisselen en sterk aanwezig zijn. Nu noemen we het een bipolaire stoornis. Het woord polair staat voor pool. Daarmee wordt bedoeld dat je de ene keer de manische kant voelt en de andere keer de depressieve kant.  

Deze manische periodes en de depressieve periodes wisselen elkaar dus af. Tijdens de manie ben je vrolijk en denk je dat je alles aankunt. Tijdens de depressie voel je je juist neerslachtig en somber. 

Hoeveel mensen hebben een bipolaire stoornis?

Van alle volwassen Nederlanders tot 65 jaar heeft 1-2% ooit in zijn leven de verschijnselen van een bipolaire stoornis gehad. Mannen hebben er even vaak last van als vrouwen. Een bipolaire stoornis ontstaat vaak tussen het 15e en 30e levensjaar. Maar je kunt ook een bipolaire stoornis op latere leeftijd krijgen.

Welke symptomen horen bij een bipolaire stoornis?

De symptomen van een manische periode en een depressieve periode zijn niet precies hetzelfde. Als eerste zie je de symptomen van de manische periode en erna de symptomen van de depressieve periode. 

Symptomen van een manie

Hoe licht of heftig een manische periode is, verschilt per persoon. Een lichte manie wordt een hypomanie genoemd. Deze lichte vorm is soms moeilijk te herkennen, omdat het lijkt op normale opwinding en vrolijkheid.  

Een heftige manie lijkt daar helemaal niet op. Je kunt ook psychotisch worden en dingen zien, denken of voelen die er niet zijn. Dat heet ook wel hallucinatie of waan.  

Tijdens een manie ben je bijvoorbeeld: 

• Heel erg uitgelaten 
• Overdreven vrolijk 
• Prikkelbaar, snel boos 
• Opgewonden
• Ruzie aan het zoeken 
• ’s Avonds helemaal niet moe en ‘s nachts klaarwakker 
• Veel aan het praten, bellen of e-mailen 
• Vol gedachten die alle kanten opschieten 
• Niet in staat om stil te zitten 
• De hele tijd bezig: je kunt bijna niet stoppen 
• Onoverwinnelijk: je hebt het gevoel alles aan te kunnen 
• Seksueel ongeremd of heb je meer zin in seks 
• In staat dingen te doen zonder na te denken of rekening te houden met de gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan te hard rijden of te veel geld uitgeven. 

Symptomen van depressie 

Tijdens de depressie ben je bijvoorbeeld: 

• In een sombere of geïrriteerde stemming 
• Lusteloos en heb je nergens zin in 
• Ongeïnteresseerd in school of je hobby’s 
• Moe of uitgeput 
• Emotieloos 
• Liever alleen en wil je geen contact met anderen 
• Negatief over jezelf, je hebt weinig of geen gevoel van eigenwaarde 
• Leeg: je hebt niks te zeggen 
• Aan het denken aan de dood, of zelfdoding 
• Minder of juist meer gaan eten 
• Veel aan het slapen of slaap je juist slecht  
• Vroeg wakker 
• Minder geïnteresseerd in seks  
• Sneller afspraken af aan het zeggen 

Hoelang duurt een manische of depressieve periode? 

Sommige mensen hebben meer last van depressies en anderen meer van manieën. Een manische of een depressieve periode kan lang duren. Soms wel weken tot maanden. 

De manische periodes zijn meestal korter dan de depressieve periodes. Omdat er een heel groot verschil zit tussen deze periodes, kan het lastig zijn om er goed mee om te gaan. Vaak herken je na een tijdje een patroon, een soort ritme. En weet je ongeveer hoelang een periode duurt.  

Bipolaire stoornis is moeilijk te herkennen 

Het is voor jezelf, maar ook voor een arts, moeilijk vast te stellen of je een bipolaire stoornis hebt. Tijdens een manie voel je je meestal prima en niet ziek. Sterker nog, de symptomen kunnen soms zo mild zijn dat je niet eens doorhebt dat er iets aan de hand is. Terwijl de twee uitersten voor de diagnose allebei nodig zijn.  

Wat zijn de oorzaken van een bipolaire stoornis?

Er is nog niet veel bekend over het ontstaan van een bipolaire stoornis. Er zijn wel een aantal factoren die de kans op deze aandoening verhogen.  

Biologische factoren 

Een bipolaire stoornis is voor een deel erfelijk: in bepaalde families komt het vaker voor. Kinderen van ouders met een bipolaire stoornis hebben een grotere kans dan andere mensen. En als je eeneiige tweelingbroer of -zus het heeft, is de kans ook groter dat je het zelf krijgt.

Psychische factoren 

Kinderen en jongeren die in hun jeugd mishandeld of verwaarloosd zijn, hebben een grotere kans op een bipolaire stoornis. 

Sociale factoren 

Mensen zonder relatie hebben vaker een bipolaire stoornis dan mensen met een relatie. Ook komt de stoornis vaker voor bij mensen die in de stad wonen. 

Wat kun je zelf doen bij een bipolaire stoornis?

• Accepteer dat er iets aan de hand is. Het is niet altijd makkelijk, maar het helpt je om hulp te zoeken en goed voor jezelf te zorgen.  
• Luister goed naar je lichaam. Je lichaam vertelt je wanneer je rust moet nemen. En wanneer er weer een manie of depressie aankomt.  
• Probeer de signalen van je lichaam bij jezelf te herkennen. Dit helpt je om meer grip te krijgen.  
• Lees en leer zoveel mogelijk over de stoornis. Als je begrijpt wat er gebeurt kun je er ook makkelijker met anderen over praten.  
• Bepaal zelf wie je wat vertelt. Het kan fijn zijn om goede vrienden of familie er alles over te vertellen. Dan kunnen ze het beter begrijpen en je helpen.

Inzicht in je voortekenen en een noodplan maken 

Zoek samen met je behandelaar, familie of vrienden uit wat er meestal gebeurt voordat je een manische of depressieve periode krijgt. Misschien merk je dat je heel veel gedachten hebt die snel door je hoofd vliegen. Of dat je prikkelbaar wordt, moeilijk uit bed komt of juist wakker bent midden in de nacht.  

Schrijf dit iedere keer op en kijk of je een ritme of patroon ziet. Maak een plan waarin staat wat er moet gebeuren als je een manische of depressieve periode hebt. Zet er ook in wie jou helpt en wat er moet gebeuren.  

Spreek ook af wie je kan bellen als je hulp nodig hebt.  Ook in de avonden of in het weekend. 

Praten met lotgenoten 

Zoek ook contact met lotgenoten. Praten met mensen die hetzelfde meemaken kan erg fijn zijn. Ze kunnen je steunen en advies geven. Plusminus is een organisatie die je hiermee kan helpen. Ook heeft deze vereniging een forum voor volwassenen en een voor jongeren. 

Hulp via telefoon, mail of chat 

• Mentaal Vitaal Infolijn: stel (anoniem) je vraag per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. De deskundige medewerkers van onze infolijn zitten voor je klaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00. We kunnen je ook (gratis) terugbellen.  Neem contact met ons op. 
• Er zijn ook hulporganisaties waar je terecht kunt buiten onze werktijden. Zo kun je altijd je verhaal kwijt of je vraag stellen. 
• Vereniging Manisch Depressievenen en Betrokkenen: voor een persoonlijk gesprek met lotgenoten (elke dag van 11:00 tot 21:00 uur) via 0900 – 5123456 (€ 0,10 per minuut). 

Welke behandelingen zijn er bij een bipolaire stoornis?

De behandeling van een bipolaire stoornis bestaat uit voorlichting, therapie of medicijnen. De behandeling geneest de stoornis niet, maar vermindert vaak wel de symptomen. 

Voorlichting 

Voorlichting of psycho-educatie geeft je inzicht in de stoornis. Hierdoor kun je er beter mee omgaan. Zo leer je bijvoorbeeld de voortekenen van een manische of depressieve periode herkennen. En wanneer je ze kunt verwachten. Met dat soort inzichten ben je samen met je omgeving beter voorbereid op zo’n periode. 

Psychologische behandelingen 

Er zijn drie vormen van psychologische behandeling die een terugval kunnen voorkomen of beperken. 

Medicijnen 

Als je midden in een manie of depressie zit, is het belangrijk dat je er zo min mogelijk last van hebt. Dit kan met medicijnen, rust en structuur. Meestal blijf je ook na zo’n periode medicijnen gebruiken. Zo houd je je stemming stabiel en kan je een nieuwe depressie of manie voorkomen of uitstellen.